Drzwi przedstawiające martyrologię narodu polskiego podczas okupacji hitlerowskiej

Gdzie: Kościół św. Bartłomieja Apostoła w Nienadówce

Oprowadzają: Iza Bryzik, Karolina Najduch

Zaprojektowane przez Chromego drzwi do kościoła, zwane Bramą Pamięci, zostały zamontowane w 1981 roku i są symbolem pamięci o wszystkich tych, którzy stracili życie w czasie wojny. Bezpośrednią inspiracją do ich stworzenia była tablica zawierająca nazwiska parafian poległych i zamordowanych w czasie niemieckiej okupacji. Ówczesny nienadowski proboszcz, ks. Edward Stępek, planował od jakiegoś czasu wymianę zniszczonych już drzwi do świątyni, więc pomysł, by połączyć naprawę z upamiętnieniem ofiar wojny, wydawał się w pełni uzasadniony.

Brama została wykonana ze spiżu, ma prawie sześć metrów wysokości i tworzą ją dwa ruchome skrzydła o nieregularnym kształcie; z jednego z nich wydzielono dodatkowe drzwi z klamką, przez które do kościoła wchodzą odwiedzający świątynię wierni lub turyści. Do tego trzecie skrzydło w kształcie okręgu, które przy otwieraniu bramy na oścież pozostaje nieruchome. 

Wzrok przyciągają zarysowane na bramie półokręgi, zapełnione w środku mniejszymi elementami, które razem tworzą imponującą całość. Z daleka to abstrakcyjne, rozmyte wzory, z bliska można dostrzec wyrzeźbione, malutkie czołgi, żołnierzy z bronią, ogrodzenie z drutu kolczastego, obozowe baraki i inne sceny nawiązujące do czasu wojny i okupacji. Nie sposób przeoczyć postaci ludzkich, które umieszczone są dookoła portalu. To niewielkie figury przedstawiające nienaturalnie wydłużone, przejmująco wychudzone postacie – pojedynczo lub jako dwie-trzy, stojące w rzędzie. Przywołują na myśl ofiary obozów koncentracyjnych, które w podobny sposób przedstawił Chromy w Cyklu Oświęcimskim. To dosadne, dlatego tak bardzo przejmujące przedstawienie ludzkiego cierpienia podczas drugiej wojny światowej. 

Powyżej bramy wydzielony jest dodatkowy element zbliżony kształtem do trójkąta, odlany z brązu, pośrodku którego umieszczona jest niewielka figurka Jezusa Frasobliwego w koronie cierniowej. Zatroskany Chrystus przygląda się okrucieństwu wojny, a także zerka na każdego, kto wchodzi do kościoła. Zatrzymaj się przed bramą i spójrz w górę. Co może myśleć Chrystus? A może ty chcesz zadać Mu jakieś pytanie?